Dzika łąka, to bogaty ekosystem podlegający ochronie

Kwitnienie rozłożone w czasie

Ukwiecona naturalna łąka, kipiąca obfitością kształtów i mozaiką barw - raduje nas. Obok  delikatnych traw znajdują się tu rośliny o różnobarwnych kwiatach, tworząc pozornie chaotyczne łany układające się w barwne skupiska. Łąka, w miarę upływu czasu, zmienia swój wystrój: w maju pojawiają się pomarańczowo żółte kwiaty mniszków lekarskich, następnie przyozdabia się delikatną jasnoróżową barwą organów generatywnych rzeżuchy łąkowej, później  przybiera barwę różowa, pochodzącą od kwiatów wyniesionych na wysokich pędach firletki poszarpanej, zmieszaną z jaskrawożółtymi -  niższego jaskra ostrego. Potem ekosystem przystraja się czerwienią krwawnicy pospolitej przeplataną zielenią gęsto rosnących i kołysanych wiatrem, jak wody jezior,  traw.

To zakwitanie roślin łąkowych rozłożone w czasie ma swój sens: dzięki temu możliwy jest dostęp owadów do nektaru i pyłku, ponieważ pędy kwiatonośne wynoszą organy generatywne stopniowo i rośliny zakwitają od wiosny do późnego lata dostarczając im w tym czasie życiodajnego pożywienia.   

 Łąki są różne i zmieniają się wraz z glebą i sposobami ich użytkowania.

Nie każda łąka jest dziełem człowieka.

Dawno temu, po okresie zlodowacenia, jest pewne, że istniały łąki; były one inne;  istniały w dolinach strumyków i rzek, a także i na stromych zboczach. Dziś nie pozostały prawie żadne ślady po takich zbiorowiskach roślinnych

Dziś głównie człowiek nadaje wygląd łąkom.. Zintensywikowanie użytkowania tych zbiorowisk, zmieniło je. Łąki intensywnie nawożone nie są odpowiednimi biotopami dla bylin dwuliściennych, których to kwiaty potrafią je cudownie ozdobić mozaiką barw. Koszenie łąk nie sprzyja roślinom jednorocznym i  tam ich nie ma. Ubogo wyglądaj takie łąki intensywnie użytkowane; są zmeliorowane i obficie nawożone. Tam dominują trawy dające monotonną zieleń i zróżnicowanie roślin jest niewielkie i nie ma tam prawie barwnie kwitnących roślin. Taka łąka bez człowieka nie będzie długo istniała; brak nawożenia mineralnego i zarastanie rowów melioracyjnych doprowadzi ją powoli do poprzedniego wyglądu, do łąki z dużą różnorodnością gatunków roślin i zwierząt.

I obecnie mamy  łąki użytkowane ekstensywnie,  intensywnie i od dłuższego czasu nie koszone. Najładniej wygląda łąka "zaniedbana", to znaczy użytkowana tradycyjnie, bo bez nawozów mineralnych, podmokła i dająca zwykle mały plon siana,. Tak, jest wręcz przepiękna.

Piętrowy układ roślinności łąkowej

Łąka jest czymś więcej niż zbiorowiskiem dziko rosnących roślin; jest to ekosystem ze zwierzętami ukrytymi na różnych jej poziomach i dlatego uchodzą naszej uwadze przez większą część wegetacji.  Te pozorne skłębione organy różnorodnych bylin  przypominają wielki bezład. Tak jednak nie jest. Każda roślina ma swoją niszę ekologiczną i nie wadzi innej. Taki ład tworzył się tysiące lat, postępowały przemiany, dobierały się do współżycia rośliny i zwierzęta.

Łąka tworzy uporządkowane piętra, a powierzchnia gleby jest całkowicie wykorzystana tam, gdzie dochodzi choć trochę światła, a wyższe poziomy zajmują przeważnie pędy kwiatonośne wynoszące do góry organy generatywne zwabiające barwami, pyłkiem i słodyczą wiele owadów; najwyższe -   zajmują takie byliny jak np.: rdest wężownik, trybula leśna, wiązówka błotna, krwawnica pospolita i sadziec konopiasty przewyższające o kilka długości najniżej rosnące rośliny.

Dominacja owadów

Duża różnorodność roślin ściąga do siebie  liczne zwierzęta, wśród których, jak zawsze, dominują owady. Najbardziej widoczne są różnobarwne motyle ( np. rusałka pawik, rusałka wierzbowiec, cytrynek, bielinek kapustnik) przemieszczające się z jednych kwiatów na drugie. Owady te zaopatrzone w długie trąbki sięgają po nektar kwiatów głęboko w nich ukryty. Są to żywe i dodatkowe ozdoby łąki pojawiające się w czasie kwitnienia roślin.

Gdy bliżej przyjrzymy się kwiatom, to spostrzeżemy i wiele innych owadów, które pośpiesznie spijają nektar i zbierają pyłek. Są to, przede wszystkim, pszczoły i trzmiele - przedstawiciele największych żądłówek mogące utrzymywać się  się na kwiatach ze specjalnie uformowanymi dużymi płatkami, by móc przy pomocy trąbki spijać nektar znajdujący się w głębi kwiatu, Jest też duża różnorodność muchówek wyszukujących kwiaty z nektarem i chrząszczy zjadających pyłek.

Poza owadami zapylaczami roślin, są i takie, które korzystają z innych organów roślin łąkowych; są to owady dorosłe takie jak żerujące na liściach i ukrywające się w maskującej zieleni pluskwiaki,  szarańczaki  i ich larwy. Te drugie słyszymy w czasie letnich koncertów. Nie brak też i komarów ukrywających się przed żarem słońca pod blaszkami liści.

Inne zwierzęta 

 Z innych bezkręgowców, to odnajdziemy powolne ślimaki posilające się soczystymi liśćmi bylin.

Z kręgowców - to jedynie płazy widzimy częściej, ponieważ inne - gryzonie kryją się przeważnie w ziemi, po które to drobne ssaki przychodzą tchórze i lisy. Jest to również biotop takich ptaków jak czajki, kuliki wielkie, szlamniki rycyki, świergotki łąkowe, pokląskwy, kuropatwy, derkacze, przepiórki i inne. Ptaki znajdują tu odpowiednie miejsca na swoje gniazda, pokarm i doskonałe kryjówki. Nierozerwalnie z dzikimi łąkami związany jest również bocian, dla którego to ten ekosystem przyrodniczy stanowi bazę pokarmową. Głosy ptaków, gniazdujących na łąkach, słyszymy szczególnie wiosną - w czasie trwania godów, wygrzewania jaj i karmienia piskląt.

Głosy natury skojarzone z licznymi barwami łąki robią na nas niesamowite wrażenie, radują nasze zmysły, poprawiają nasz stan psychiczny.   

Więc, starajmy się nie niszczyć i utrzymywać tak cenne ekosystemy - dzikie łąki ekstensywnie użytkowane, dzięki którym to będą istniały ich mieszkańcy - ogromna różnorodność roślin i zwierząt.

I dlatego te siedliska, z uwagi na liczne walory przyrodnicze – zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001 roku - podlegają ochronie.

Krzysztof Pawłowski ( Zwieros)

Ps. Bardzo zbliżona wyglądem do łąki wyżej opisanej, jest łąka organiczna - położona na torfowisku niskim w Białymstoku za os. "Leśna Dolina". Ona to, z uwagi na występowanie na niej gatunków roślin i zwierząt chronionych i dużą bioróżnorodność, kwalifikuje się do objęcia jej ochrona prawną.